Op zoek naar het ultieme speelmateriaal? Materiaal dat voor alle kinderen leuk is, waar ze uren mee kunnen spelen en dat bovendien hun creativiteit, fantasie en zelfvertrouwen aanwakkert?
Verzamel eens open einde materiaal of "Loose parts" in het Engels. Denk aan stukjes stof, lege verpakkingen, denappels, gordijnringen, kartonnen dozen, lege plastiek flessen, knopen, stenen, plastiek buizen, paletten, kussens, dekens, houten planken, strobalen, isomo, papiersnippers, maïskorrels,…
Open einde (speel)materiaal moet niet op één vaste manier gebruikt worden. Er is geen juist of fout. Kinderen kiezen zelf hoe ze spelen met het materiaal en verzinnen hun eigen spel en regels. Ze zoeken nieuwe mogelijkheden en combineren het vrij. Spelen met open einde materiaal is dus spelen met mogelijkheden.
Veel open einde materiaal is duurzaam, want je gebruikt iets opnieuw. Bovendien kan je het makkelijk verzamelen omdat het meestal materiaal is dat over is, als verpakking diende, gratis te krijgen is of gewoon in de natuur te vinden is.
De ideeën komen vaak vanzelf als je kinderen open einde materiaal aanbiedt. Soms is het leuk om hen te prikkelen met een nieuw idee. Met deze tips verzin je snel heel wat mogelijkheden.
 |
KENMERK MATERIAAL = SPEELIDEE Som kenmerken op van het materiaal. Elk kenmerk vormt de basis voor een nieuw speelidee. Bijvoorbeeld: een houten plank is stevig, ruw, recht en draagbaar: |
 |
SCHEMA + MATERIAAL = SPEELIDEE Kies één van de schema’s die je bij kinderen observeert. Combineer dat schema met open einde materiaal dat je hebt liggen. Bijvoorbeeld: In en uit Of neem andere handeling die je kinderen vaak ziet doen en kijk hoe je dit kan stimuleren met een open einde materiaal. Kortom: observeer, haal er materiaal bij en speel creatief in op wat je kinderen ziet doen. |
 |
OPEN EINDE MATERIAAL + SPEELHOEK Voeg open einde materiaal toe aan de bestaande speelhoeken
Op die manier is er geen kans meer dat er te weinig materiaal is om hoeken mee te bouwen. Open einde materiaal vind je altijd en heeft in elke hoek een andere toepassing. |
.jpg) |
MATERIAAL + MATERIAAL = SPEELIDEE Maak van twee open einde materialen een verrassende nieuwe combinatie:
Zo kan je kinderen prikkelen die op ’t eerste zicht geen idee hebben. Wedden dat ze er met plezier op ingaan? |
 |
MATERIAAL + FANTASIE = SPEELIDEE Combineer een fantasiewereld of beroep met een open einde materiaal Autoband:
|
 |
HEEL VEEL MATERIAAL Heel veel van hetzelfde materiaal spreekt tot de verbeelding:
Zo creeër je een waw-gevoel bij kinderen waar ze nog lang over navertellen. |
 |
1. Bespreek met je collega’s wat zij verstaan onder “open eind materiaal”. Zoek concrete voorbeelden en laat je inspireren. Via Pinterest vind je heel wat beeldmateriaal en ook op youtube staan inspirerende filmpjes. De zoekterm ‘loose parts play’ werkt goed!
2.Denk na over de voordelen van open eind materiaal, zowel voor kinderen als voor je werking.
- Voor kinderen: Er is meer ruimte voor creativiteit en fantasie, kinderen kunnen hun eigen invulling geven tijdens het spelen, …
- Voor je werking: Er zijn meer speelkansen en mogelijkheden, er is altijd voldoende speelmateriaal, het is duurzaam, het is goedkoper, …
Kan je nog voordelen bedenken?
3. Bepaal je/jullie visie. Waarom wil(len) je/jullie meer met open eind materiaal werken? En hoe wil(len) je/jullie dat doen? Waar en wanneer wil je dit materiaal inzetten?
- Binnen of buiten?
- In een speelhoek of in activiteiten?
- Tijdens het schooljaar of in de vakantie?
Tip: Je kan werken met een testfase en later uitbreiden.
4. Volg een vorming. Zoek naar vorming over open eind materiaal (of loose parts play), zo zet je de neuzen in dezelfde richting. Een externe expert helpt je/jullie om alle mogelijkheden te zien en toe te passen in je/jullie werking. Je krijgt bovendien de kans om zelf heel wat te experimenteren en ideeën op te doen. Test daarna iets uit waar je je goed bij voelt.
5. Verzamel! Open eind materiaal kan je gratis of heel goedkoop vinden. Check je eigen zolder, de kringwinkel of winkels uit de buurt die materiaal over hebben. Maak een concrete lijst met wat je zoekt. Of laat je verrassen door het concept uit te leggen aan ouders en kijk waar ze mee afkomen. Focus bij het verzamelen op variatie: hoe meer verschillende materialen, hoe meer speelkansen.
6. Organiseer en zorg voor een opbergsysteem. Maak het materiaal voor kinderen zichtbaar én bereikbaar. Enkel zo zorgt het voor meer speelwaarde op je werking. Denk na hoe de kinderen zelf aangezet kunnen worden tot opruimen. En misschien kan je grotere materialen wel gewoon laten liggen tot de volgende keer?
7. Zoek samen naar mogelijkheden. Op een teamvergadering een brainstorm doen is een ideaal startpunt om ideeën te verzinnen. Pas de brainstormtips uit de speeltip toe om een lange lijst ideeën te verzinnen, die je samen met de kinderen kan testen.
8. Maak afspraken. Dat kan samen met de kinderen. De clue van open eind materiaal is dat je het materiaal gebruikt zoals je wil. Er zijn veel mogelijkheden, maar bewaak ook de grenzen. Bepaal met de kinderen wat niet kan. Zoek naar een manier om die afspraken aan alle kinderen duidelijk te maken.
9. Vertel aan de ouders hoe jullie met het materiaal spelen. Maak foto’s of een collage met woorden aan de inkom, nodig hen uit om mee te doen of organiseer een tentoonstelling. Door het verhaal van open eind materiaal te vertellen, prikkel je hen om mee te helpen zoeken naar leuk materiaal.
10. Blijf vernieuwen. Observeer hoe de kinderen spelen en welk materiaal ze gebruiken. Wissel weinig gebruikt materiaal voor nieuw materiaal. Door te testen wat werkt bij kinderen, blijf je op hun interesses inspelen.
Lees meer:
Loose Parts: Inspiring Play in Young Children van Lisa Daly en Miriam Beloglovsky, Uitgeverij: Red Leaf Press
Begrijpen met je handen van Annet Weterings, Uitgeverij: Bohn Stafleu Van Loghum
Sensopatisch spel van Sharon Vleugel-Ruissen, Uitgeverij Maku
Video's
https://www.youtube.com/watch?v=u7rz1i236og
https://www.youtube.com/watch?v=zoIpA3JYoDc&feature=youtu.be
Met dank aan:
