Het was zó spannend… we waren muisstil en wachtten af wat er zou gebeuren, ik zat dicht bij Youssra op de schoot. Zij hield mij en Ella stevig vast toen het licht uitging… Voor even maar, want de muziek begon en toen ging het licht weer aan … Ik wist niet waar ik eerst moest kijken. Ik zag vreemde, gekke vormen en dingen die ik nog nooit had gezien… dansende mevrouwen en meneren in helder licht. Ze zongen, maakten muziek én ze vertelden. Ze lachten naar mij, het was zo mooi… Er waren spiegels en kleuren en het leek alsof de wereld betoverd was, ik wist niet wat ik zag. En toen ik niet meer bang was wou ik meedoen... en ook dát mocht!
Jullie bieden vaak een activiteit aan die inspeelt op creativiteit en fantasie. Dat kan zijn tekenen, schilderen, boetseren, knutselen, dansen, fantasiespel, rollenspel, voorlezen, zingen, muziek maken, muziek luisteren, foto’s maken, film kijken…
Er is voldoende inspirerend teken-, schilder-, boetseer, en knutselmateriaal aanwezig in jullie opvang. Naast stiften, verf en kleurpotloden zijn er ook wasco’ s, klei, stempels, houtskool, speciale (zelfgemaakte) verfborstels, karton, verschillende soorten papier, stukjes stof, kosteloos materiaal...
Kinderen kunnen, afhankelijk van hun leeftijd, vrij of onder begeleiding met het materiaal experimenteren. Er is geen goede of foute manier om de materialen te gebruiken.
Jullie moedigen kinderen aan om een tekening of werkje te maken vanuit hun eigen fantasie. Het gebruik van kleurplaten beperken jullie zoveel mogelijk en kinderen moeten geen voorbeelden namaken. Alle werkjes zien er anders uit.
Jullie dansen regelmatig met de kinderen. Jullie wisselen af tussen dansjes die jullie aanleren, en vrij bewegen op muziek.
Jullie dansen of luisteren niet enkel naar kindermuziek in de opvang. Jullie leven je ook uit op rock, hip hop, Afrikaanse muziek, jazz, of genieten rustig van een luisterspel of pianomuziek.
Er is verkleedkledij en materiaal voor rollenspel aanwezig in de opvang. Kinderen kunnen zich uitleven in hun nieuwe rollen.
Jullie brengen op verschillende manieren verhalen tot leven. Door middel van voorlezen, Kamishibai, uitbeelden, naspelen, zingen, dansen, schaduwspel, poppenspel…
Jullie kijken af en toe naar een film. Jullie kiezen dan een (animatie)film die wat anders is dan het alledaagse aanbod op tv.
Er is een vaste ruimte of plaats in de opvang om de werkjes van de kinderen op te hangen.
Jullie kijken regelmatig met de kinderen en/of (groot)ouders naar de werkjes. Zo praten jullie over wat ze gemaakt hebben, de kleuren die ze kozen, het plezier dat ze hadden tijdens het maken, wat ze voelden…
Picasso, Magritte, Kandinsky, Mondriaan… zijn geen onbekenden voor jullie. Kunstenaars en kunstwerken inspireren jullie soms voor een activiteit.
(Groot)ouders die een ‘kunstig’ talent hebben (zoals muziek maken, zingen, toneel, keramiek, schilderen, beeldhouwen, voorlezen…) nodigen jullie uit om samen een activiteit te doen.
Jullie hebben (kinder)boeken of tijdschriften over kunst, beeldhouwen, design, muziek… in de opvang.
Als jullie kinderboeken uitlenen of aankopen zorgen jullie voor een variatie aan illustraties en tekenstijlen.
Jullie nodigen in jullie opvang soms organisaties uit die kunst- theater, dans of muziekworkshops (voor de allerjongsten) aanbieden.
Jullie gaan af en toe met jullie opvang eens naar een tentoonstelling, monument, museum, theater-, muziek- of dansvoorstelling in de buurt.
Jullie bezochten al eens een speciaal gebouw of monument in de buurt. Een kerk, een toren, een geklasseerd gebouw, een oorlogsmonument…
Het praktisch organiseren van een uitstap schrikt jullie niet af. Jullie weten hoe jullie dat moeten aanpakken: toiletbezoek, reservekledij, verzorgingsmomenten, bus nemen, (groot)ouders vragen om mee te gaan…
Na de uitstap of voorstelling bouwen jullie daarop verder in de opvang. B.v. jullie spelen het na, richten een speelhoek in, maken een werkje of tekening of bekijken foto’s van de uitstap…
Jullie volgen regelmatig opleiding rond het thema cultuureducatie, zoals over muziek, theater, voorlezen, zingen, dansen, kunst, procesgericht werken, open eind-materiaal…
Jullie hebben oog voor verbeelding, verwondering en het creatieve in alledaagse dingen, zoals mooie kleuren in de wolken, de reflectie van de zon, een speciaal geluid…
Download je resultaat0-7 punten
In jullie opvang kunnen de kinderen nog niet voldoende ervaringen opdoen op cultureel en artistiek vlak. Misschien zien jullie de voordelen niet? Of vinden jullie al dat kunstig gedoe maar een beetje gek? Probeer eens buiten jullie comfortzone te gaan. Begin met kleine stapjes en doe enkel de dingen waar jullie je goed bij voelen. In cultuureducatie valt heel wat te ontdekken en beleven, voor jezelf én de kinderen!
8-16 punten
Jullie zijn al goed bezig. De kinderen kunnen voldoende artistieke en culturele ervaringen opdoen in jullie opvang. Kijk nog eens naar de vragen waar je ‘nee’ op antwoordde en denk na over wat jullie nog meer kunnen doen. Verleg jullie grenzen, volg een verdiepende opleiding en jullie opvang wordt een cultureel paradijs.
17-22 punten
Waauw! Cultuureducatie zit echt ingebakken in jullie werking en jullie visie. Jullie weten wat het belang is van cultuureducatie en jullie zetten er ook op in. Kinderen kunnen en mogen experimenteren en hun fantasie de vrije loop laten. Jullie gaan al eens buiten de opvang om culturele ervaringen op te doen en betrekken ouders hierin mee. Probeer de punten waar jullie ‘nee’ op antwoordden te verbeteren en jullie opvang wordt een echt cultuurparadijs.
1. In het kinderrechtenverdrag staat dat elk kind het recht heeft om te spelen, hobby’s uit te oefenen en deel te nemen aan culturele en artistieke activiteiten. Als kinderopvang kunnen we samen met scholen, ouders, opvoeders, organisaties ervoor zorgen dat ieder kind culturele en artistieke ervaringen kan opdoen.
2. Kunst en cultuur in al zijn vormen verbindt mensen: groot en klein. Door samen te zingen, dansen, fantaseren, iets te maken of naar een voorstelling of museum te gaan leer je elkaar op een andere manier kennen. Je deelt speciale momenten van verwondering, trots, schoonheid, fantasie, humor,… en dit schept een band tussen elkaar.
3. Het is voor jezelf als volwassene een manier om de wereld te herontdekken. Je vindt er terug wat veel volwassenen soms een beetje verloren zijn: met verwondering kijken naar alles rondom je, net zoals kinderen doen.
4. Kinderen ontdekken hun talenten en vinden een eigen manier om zichzelf uit te drukken. Sommige kinderen doen dit liever door middel van fantasie, terwijl andere kinderen zich liever uitdrukken door te zingen of te krassen met een potlood. Expressief kunnen en mogen zijn geeft kinderen de kans om zichzelf te ontwikkelen, gevoelens los te laten en zich goed te voelen over zichzelf.
5. Jong geleerd is oud gedaan. Jonge kinderen staan meer open voor verbeelding , net zoals kunstenaars. Ze slorpen sneller ervaringen op omdat hun brein nog in volle bloei is. Kinderen die op jonge leeftijd deelnemen aan culturele activiteiten zullen dit later ook makkelijker doen als hij/zij ouder is.
6. Kinderen uiten zich tijdens hun spel afwisselend door middel van woorden, kleuren, liedjes of toneel. Ook in kunst en cultuur zijn er allerlei prikkels door elkaar aanwezig om de kinderen tot verbeelding en verwondering te laten komen.
7. Wanneer kinderen artistiek bezig zijn worden alle ervaringsgebieden van de kinderen aangesproken: lichaam en beweging/ communicatie en expressie / ik en de ander /verkennen van de wereld.
8. Kinderen zijn nieuwsgierig en willen de wereld gretig leren kennen. Cultuur is een ideale manier om de wereld te verkennen. Door hen een breed aanbod van materialen, soorten mensen, belevingen aan te bieden krijgen kinderen extra ontdekkings- en zo ook ontwikkelkansen.
9. Er is al veel onderzoek gebeurd naar de effecten van cultuureducatie bij jonge kinderen. Deze studies tonen aan dat het vroeg beginnen met cultuureducatie invloed heeft op de ontwikkeling van kinderen. Zo heeft bijvoorbeeld muziek maken en luisteren een positieve invloed het inlevingsvermogen en de sociale- en, taalvaardigheden.
10. Kunst en cultuur kan een doel op zich zijn, maar het kan ook ingezet worden als middel bv een museumbezoek kan een heel verbindende, gezellige en leuke ervaring zijn. En dat mag genoeg zijn. Maar het kan ook een middel zijn om te ontdekken dat andere mensen andere gewoonten hebben. Of dat je het zelf heel leuk vindt om als Picasso te schilderen.
11. Kunstenaars hebben vaak een creatieve en originele manier om naar de wereld te kijken. Dit zet je aan het denken en laat je kennismaken met een andere kijk op de wereld. Kinderen oefenen dit door doen-alsof spelletjes. Bij ‘doen-alsof’ denken kinderen na over wat er zou kunnen gebeuren als … en exploreren in hun verbeelding verschillende mogelijkheden.
12. Voor sommige volwassenen is het deelnemen aan culturele activiteiten een grote drempel. Kinderopvang kan deze drempels verlagen door ouders uit te nodigen om mee te gaan. Ouders zullen zich veiliger voelen binnen de setting van de kinderopvang. Zo geef je kansen aan iedereen om deel te nemen aan cultuur en bovenstaande voordelen te ervaren.
Speelactiviteiten:
- speelactiviteiten rond lezen, vertellen en filosoferen vind je hier
- speelactiviteiten rond muziek maken en zingen vind je hier
- speelactiviteiten rond tekenen, boetseren, schilderen en knutselen vind je hier
- speelactiviteiten rond uitbeelden, drama- en fantasiespel vind je hier
- speelactiviteiten die vertrekken vanuit een culturele uitstap, belevenis of workshop vind je hier
Meer lezen
Gopnik, A. (2017). De opvoedparadox. Nieuwezijds b.v., Uitgeverij
Nussbaum, M. (2011). Niet voor de winst . Ambo/Anthos Uitgevers.
Edwards , C., Gandini, L., & Forman, G. (1998). De honderd talen van kinderen. Utrecht: SWP
Inspirerende projecten:
“Verbind, en ga op zoek naar de win-win voor alle partijen” | publiq
In Anderlecht brengt CIE sQueezz kunst tot bij de… | publiq
Cultuuraanbod:
- Een overzicht van alle organisaties die cultuurworkshops aanbieden vind je hier.
- https://defilmclub.be/: Start “De FilmClub” in de opvang, op school in het jeugdhuis, in de bib, …Waar jij maar wil! Meer info in deze video.
- https://www.jeugdfilm.be/ JEF brengt eigenwijze, supergoeie films in de zalen, bij jou thuis, op school, in de jeugdwerking of vrijetijdsaanbod. Maar JEF is ook een festival en nodigt kinderen en jongeren uit om te experimenteren met nieuwe media en zelf films te maken.
- https://www.kunstweken.be/een uniek kunstproject in jouw opvang met een mooie opbrengst. Ook toegankelijk voor opvanginitiatieven.
- Kunstendag voor Kinderen: jaarlijkse kunstendag voor kinderen in november
- Uit met vlieg: website met uit tips voor -12 jarigen
- Boekstart
- Voorleesweek
- Rode Hond-festival in Leuven
- Kunstfanaatjes: op stap met de kleine museumbezoeker (Nederland)
- Krokuskriebels: Krokuskriebels, hét museumproject tijdens de krokusvakantie
Met dank aan
Joke Den Haese (docent cultuureducatie Erasmus Hogeschool Brussel) en Marieke de Poortere (Stad Gent) voor input en feedback.
